به گزارش رسانه مالياتي ايران، بسياری از کشورهاي جهان به منظور اصلاح نظام مالياتي خويش و حمايت از فعاليت هاي سرمايه گذاري و توليدي، مبناي درآمدي خود را به مصرف منتقل کرده و بيشترين درآمد مالياتي را از ماليات بر مصرف کسب مي کنند. بر اين مبنا، يکي از راهکارهاي اساسي اصلاح نظام مالياتي و هماهنگ نمودن آن با شرايط اقتصادي کشور، استقرار نظام ماليات بر ارزش افزوده است که اجراي آزمايشي آن از سال 87 آغاز شده است.

به همين منظور، موديان محترم از اين پس در مجموعه دانستني هاي مالياتي با اين نظام نوين مالياتي آشنا خواهند شد تا در عمل به تکاليف قانوني خود با مشکل مواجه نشوند. تاريخچه ماليات بر ارزش افزوده در جهان ماليات بر ارزش افزوده براي نخستين بار توسط فون زيمنس در سال 1918 به منظور فائق آمدن بر مسائل مالي کشور آلمان پس از جنگ جهاني اول طرح ريزي گرديد. آدامز آمريکايي نيز در سال 1921 طرح مشابهي را ارائه نمود. ليکن به رغم علاقه و تمايل شديد برخي کشورها در خصوص استقرار نظام ماليات بر ارزش افزوده، اين ماليات به طور رسمي تا سال 1954 در هيچ کشوري به کار گرفته نشد. در سال 1954 ابتدا کشور فرانسه و به دنبال آن به تدريج کشورهاي دانمارک و آلمان اين نوع ماليات را در نظام مالياتي کشور خود معرفي و اجرا نمودند.

در منطقه آسيا، کره جنوبي نخستين کشوري است که در سال 1977 با کمک صندوق بين المللي پول توانست اين ماليات را در نظام مالياتي و اظهارنامه مالیاتی خود پياده نمايد. در حال حاضر نظام ماليات بر ارزش افزوده در بيش از 140 کشور جهان مستقر گرديده است. هم اکنون در کشورهاي همجوار ما ترکيه، آذربايجان، ارمنستان، ترکمنستان، قزاقستان، ازبکستان، قرقيزستان، پاکستان، هند، بنگلادش، لبنان، اردن، مصر، نپال و سريلانکا اين نظام مالياتي را مستقر نموده اند.

تاريخچه ماليات بر ارزش افزوده در ايران

لايحه ماليات بر ارزش افزوده براي اولين بار در دي ماه 1366 تقديم مجلس شوراي اسلامي گرديد. لايحه مزبور در کميسيون اقتصادي مجلس مورد بررسي قرار گرفته و پس از اعمال نظرات به صحن علني مجلس ارائه گرديد ولي پس از تصويب 6 ماده از آن به تقاضاي دولت به دليل اجراي سياست تثبيت قيمت ها و مشکلات اقتصادي ناشي از جنگ تحميلي، دولت لايحه مربوطه را از مجلس شوراي اسلامي پس گرفت. در سال 1370 دپارتمان امور مالي صندوق بين المللي پول نيز، اجراي سيستم ماليات بر ارزش افزوده را توصيه نمود.

با توجه به احساس نياز و نظرات کارشناسان و متخصصين داخلي و بين المللي  تنظیم اظهارنامه مالیاتی در رابطه با برقراري چنين نظام مالياتي، برنامه استقرار اين نظام مالياتي در اواخر دهه 1370 مجددا در دستور کار دولت جمهوري اسلامي قرار گرفت و نهايتا لايحه مربوطه تدوين و پس از سير طولاني خود در شهريور 1381 به تصويب هيات وزيران رسيد و در مهر ماه همان سال به مجلس شوراي اسلامي ارائه شد و نهايتا در ارديبهشت ماه سال 1387 به تصويب مجلس رسيد. اين قانون در تاريخ 1/7/1387 به صورت آزمايشي براي مدت 5 سال در کشور به اجرا درآمد.

 

ارزش افزوده چيست؟

اگر بخواهيم ارزش افزوده را به زبان ساده بيان کنيم، ارزش افزوده عبارت است از مابه التفاوت ستاده و داده. به عبارت ساده تر و در عمل، ارزش افزوده يعني: فروش منهاي خريد. (خريد- فروش= ارزش افزوده) يا به عبارت ديگر: ارزش افزوده کالا و خدمات خريداري شده- ارزش افزوده کالا و خدمات عرضه شده = ارزش افزوده براي تبيين موضوع به مثال زير دقت کنيد: يک کارگاه کفاشي را در نظر بگيريد که اقدام به توليد کفش مي کند. اين کارگاه براي توليد يک جفت کفش احتياج به مواد اوليه به شرح زير دارد که هر کدام را به قيمت هايي که در فهرست زير آمده است، خريداري مي نمايد: 1- چرم رويه: 35000 ريال 2- کفي کفش: 25000 ريال 3- ميخ کفاشي: 10000 ريال 4- چسب کفاشي: 8000 ريال 5- نخ کفاشي: 5000 ريال بنابراين مجموع خريد اين کارگاه کفاشي براي توليد يک جفت کفش 83000 ريال مي باشد. بعد از انجام يک سري عمليات بر روي مواد اوليه خريداري شده، يک جفت کفش توليد مي گردد. توليد کننده کفش، يک جفت کفش را به قيمت 120000ريال مي فروشد. با توجه به تعريف ماليات بر ارزش افزوده، ارزش افزوده ايجاد شده توسط توليد کننده کفش عبارت خواهد بود از:

37000  = 83000 – 120000 = ارزش افزوده     خريد – فروش = ارزش افزوده

ماليات بر ارزش افزوده چيست؟

بر مبناي تعريف ارزش افزوده، نوعي ماليات ( تنظیم اظهارنامه مالیاتی) بر مصرف طراحي شده است که مستقيما توسط مصرف کنندگان در هنگام خريد پرداخت مي گردد و فروشندگان اين ماليات ها را به نيابت از طرف دولت جمع آوري مي کنند و سپس آن را در اختيار سازمان امور مالياتي قرار مي دهند. به عبارت ديگر، ماليات بر ارزش افزوده نوعي ماليات بر فروش کالا و خدمات چند مرحله اي است، که در طي مراحل زنجيره واردات، توليد، توزيع و مصرف با نرخ مالياتي ثابت (غير تصاعدي) اعمال مي گردد ولي نهايتا مصرف کنندگان نهايي تنها پرداخت کننده واقعي آن مي باشند.

مبناي محاسبه اين ماليات، بهاي کالا و خدماتي است که يا در داخل توليد مي شوند و يا به کشور وارد مي گردند و توسط فروشندگان و يا ارائه دهندگان خدمات عرضه مي شود. در هر يک از مراحل زنجيره به هم پيوسته توليد و توزيع، هر يک از بنگاه هاي اقتصادي در زمان خريد مواد اوليه و يا ساير کالاهاي مورد نياز، حین  تنظیم اظهارنامه مالیاتی بهاي کالاي خريداري شده بعلاوه ماليات بر ارزش افزوده (که بصورت درصد ثابتي از بهاي کالا مي باشد) را به فروشنده کالا مي پردازند.

 

اما در زمان فروش کالا يا محصولات توليدي (نرم افزار تولیدی) علاوه بر بهاي کالايي که به فروش مي رسانند، ماليات بر ارزش افزوده متعلقه را نيز محاسبه و از خريدار کالاي خود دريافت مي نمايند. حال چون در اين نظام مالياتي، فعال اقتصادي نبايستي خود مالياتي پرداخت نمايد و بايستي ماليات تنها از مصرف کننده نهايي اخذ گردد، فعالان اقتصادي ماليات پرداختي بابت خريد مواد اوليه و ساير کالاها را از وجوه ماليات دريافتي از خريداران کالاها و دريافت کنندگان خدمات خود، کسر و تنها ما به التفاوت را به خزانه دولت مي پردازند.

به اين ترتيب هر فعال اقتصادي تنها به ميزان ارزش افزوده اي که ايجاد مي کند ماليات به حساب دولت واريز مي نمايد و عمل انتقال ماليات از هر عنصر زنجيره توليد/ توزيع به عنصر بعد تا زماني که ماليات به مصرف کننده نهايي منتقل شود، ادامه پيدا مي کند و نهايتا مصرف کننده نهايي که حلقه آخر زنجيره توليد/توزيع، مصرف است، کل ماليات را پرداخت مي نمايد. همچنین بخوانید : نرم افزار حسابداری

منبع : وبلاگ شرکت ملک