مفروضات حسابداری

 یکی از مهمترین مباحثی که یک حسابدار تازه‌کار باید به آن مسلط باشد بحث اصول و مفروضات حسابداری میباشد . برای اینکه بتوانید یک حسابدار موفق باشید نباید از مورد به سادگی عبور کنید . هر حرفه جهت ایجاد هماهنگی و یکنواختی باید دارای اصول و مقرراتی بوده و نظارت بر رعایت این اصول و مقررات برعهده یک نهاد ذیصلاح قانونی باشد.

اصول و استاندارد های پذیرفته شده در حسابداری و خدمات حسابداری ، مجموعه نظرات و روشهایی است که توسط استادان این فن یا انجمن های حرفه ای برای انجام عملیات حسابداری اعم‌از نگهداری دفاتر ، گزارشگیری و تعیین نتایج حاصل از فعالیت‌های مالی موسسات ، پیشنهاد میشود و پس از بحث و تجزیه و تحلیل اهل فن و تصویب در هیات تدوین استانداردهای حسابداری مالی مورد قبول واقع میگردد و لازم الاجرا میشود .هدف اصلی تدوین اصول حسابداری ، ایجاد سیستم یکنواختی است که بتوان از طریق آن ، روشهای حسابداری و گزارشهای مالی در واحد های اقتصادی مختلف را مفید ، قابل فهم و قابل مقایسه نمود . گاهی بجای اصول پذیرفته شده حسابداری اصطلاحات دیگر مانند استاندارد های حسابداری ، اصول مورد قبول حسابداری و اصول متداول حسابداری نیز به کارگرفته میشود .
باید توجه داشت که اصول پذیرفته شده حسابداری میثاقها و قواعد و رویه هایی است که بشر در صول زمان و در پاسخ به نیاز‌های جوامع بشری به اطلاعات مالی بنا شده است و مانند علوم طبیعی از ثبات دائمی برخوردار نمی‌باشد .تغییر در قوانین و مقررات مملکتی ، نیاز های جدید استفاده کنند‌گان از اطلاعات حسابداری ، تجربیات تازه حسابداران و… از جمله مواردی هستند که در هر زمان ممکن است مورد تجدید نظر در این اصول شوند .

[caption id="attachment_38" align="alignnone" width="1000"] مفروضات حسابداری[/caption]

مفروضات حسابداری

• فرض تفکیک شخصیت
• فرض دوره مالی
• فرض تداوم فعالیت
• فرض واحد اندازه گیری

فرض تفکیک شخصیت

فرض تفکیک شخصیت یکی از اساسی ترین مفروضات حسابداری میباشد ، زیرا این فرض بین واحد تجاری مالکیت آن مرزی قائل میشود . برای مقاصد حسابداری و گزارشهای مالی تنظیم اظهارنامه مالیاتی هر موسسه یک شخصیت حقوقی مستقل فرض شده که میتواند دارایی تحصیل نموده ، بدهی و هزینه تعهد و درآمد نیز تحصیل نماید .برمبنای این فرض ، مطالبات و دیون شخصی صاحبان واحد تجاری به اشخاص ثالث ، جزء منابع و تعهدات واحد تجاری محسوب نمیگردد اگر چه در شرکتهایی تضامنی و موسسات انفرادی با اینکه شخصیت شرکت یا موسسه مستقل از شخصیت مالک یا مالکان آن میباشد ام ازا نظر قانونی این تفکیک وجود ندارد و بستانکاران اینگونه موسسات میتوانند طلب خود را از داراییهای موسسه یا اموال شخصی صاحبان سرمایه وصول نمایند.

فرض تداوم فعالیت

در حسابداری مالی فرض بر این است که یک واحد تجاری برای مدت طولانی به فعالیت خود ادامه میدهد . به عبارت دیگر ؛ فرض براین است که واحد تجاری ، در آینده قابل پیش‌بینی به عملیات خود ادامه میدهد . فرض تداوم فعالیت ، توسط کمتیه استاندارد های حسابداری مالی به شرح زیر تعریف شده است : (فرض بر این است که هر واحد تجاری دارای تداوم فعالیت است ، یعنی عملیات آن در آینده قابل پیش‌بینی ادامه دارد ، به بیانی دیگر ؛ فرض میشود که نه قصد بر این استکه واحد تجاری منحل یا عملیات آن به طور قابل ملاحظه کاهش داده میشود و نه ضرورت این کار احساس میشود)

فرض دوره مالی

همان طور که در بالا اشاره شد، نتایج واقعی عملیات یک واحد تجاری را تنها در زمان تصفیه ، یعنی خاتمه عملیات آن می توان تعیین کرد . از طرف دیگر ، بستانکاران ، اعتبار دهندگان و اشخاص ذینفع نمی توانند تا تاریخ انحلال ، از نتایج آن بی خبر باشند . از این رو عمر واحد تجاری به دوره های زمانی مساوی تقسیم می شود که هر دوره را اصطلاحا (( دوره حسابداری )) می گویند . دوره مالی ممکن است سه ماهه ، شش ماهه یا یکساله باشد. هر دوره مالی را که دوازده ماه طول بکشد اصطلاحا (( سال مالی )) گویند . باید توجه داشت که سال مالی ممکن است مطابق با شمسی ( از اول فروردین تا پایان اسفند ) ، یا غیر از آن باشد. البته بهتر است سال مالی بگونه ای انتخاب شود که پایان آن مصادف با زمانی باشد که حجم عملیات شرکت ، در پایین ترین سطح خود قرار دارد . یکی از نتایج پذیرش فرض دوره مالی ، بوجود آوردن ویژگی قابلیت مقایسه صورتهای مالی می باشد . زیرا بدین ترتیب می توان نتایج یک دوره مالی را با نتایج دوره های قبل و یا با نتایج شرکتهای مشابه در آن صنعت مقایسه نمود و بدین طریق ارزیابی های لازم را انجام داد .

اصول حسابداری

علاوه بر مفروضات محیطی در حسابداری ، برای ثبت و گزارشگری مالی ، به رهنمود ها و دستورالعمل های روشن تر و مشخص تری نیاز می باشد ، این دستورالعمل ها به اصول حسابداری مرسوم می باشند در مقایسه با مفروضات حسابداری ، بیشتر جنبه اجرایی و کاربردی دارند. چهار چوب اولیه و زیربنایی حسابداری ایتدا به وسیله مفروضات شکل می گیرد و سپس به وسیله اصول حسابداری عملی می گردد.

در این وبلاگ مفاهیم زیر به عنوان اصول حسابداری مورد بحث قرار می گیرد : اصول و مفروضات حسابداری

• اصل بهای تمام شده
• اصل تطابق
• اصل تحقق در آمد
• اصل افشاء کامل

اصل بهای تمام شده

طبق اصل بهای تمام شده ، مبادلات حسابداری در تاریخ وقوع به بهای تمام شده در دفاتر ثبت می گردند. منظور از بهای تمام شده هر دارایی ، ارزش مبادله ای نقدی آن در تاریخ تحصیل است . پرداختهای اضافی به علت خرید های نسیه و مدت دار جزء بهای تمام شده محسوب نمی گردند . به مرور زمان که ارزش داراییها تغییر می کند ، این تغییر ارزش ، در بهای تمام شده دارایی بی اثر می باشد . مثلا اگر یک دستگاه ساختمان به قیمت ۵ میلیون ریال خریداری گردد ، این ساختمان باید به مبلغ ۵ میلیون ریال در دفاتر ثبت گردد . چنانچه سالهای آتی ارزش این ساختمان به ۷ میلیون ریال برسد ، افزایش قیمت این ساختمان در دفاتر ثبت نمی شود . نمونه دیگر بکارگیری اصل بهای تمام شده این است که دارایی های خریداری شده به قیمت مبادله ای زمان تحصیل ، یعنی قیمت متعارف آن در دفاتر ثبت می گردند .( قیمت پیشنهادی فروشنده و یا برچسب قیمت دارایی ملاک ثبت در دفاتر نیست.) بهای تمام شده که گاهی (( بهای تمام شده تاریخی )) نیز نامیده می شود ، دو نارسایی دارد :
1- تغیییرات ارزش داراییها در طول سالهای متمادی در نظر گرفته نمی شود .
2- چون داراییها در طول سال های متفاوت خریداری می گردند و مقیاس اندازه گیری بهای این داراییها پول می باشد و از طرف دیگر ، ارزش پول دائما یکسان نمی باشد ، لذا بدلیل اختلاف در مقیاس اندازه گیری ، جمع کردن یک دسته از داراییها یی که در طول سالهای متفاوت خریداری شده اند ، خالی از اشکال نمی باشد . اما با وجود همه نارساییهای فوق ، به دلایل زیر ، هنوزبهای تمام شده تاریخی مبنای ثبت و گزارشگری قرار می گیرد :

• بهای تمام شده ، بر تخمین و ارزیابی مبتنی نبوده بلکه واقعی ، قابل اندازه گیری و قابل اتکاء است
• بهای تمام شده تاریخی در زمان تحصیل ، نشان دهنده ارزش متعارف دارایی در آن تاریخ است
• بهای تمام شده تاریخی ، قابل رسیدگی و ردیابی است

اصل تحقق درآمد

اصل تحقق درآمد، زمان شناسایی درآمد و ثبت آن در حسابها و صورتهای مالی تعیین می نماید . مطابق این اصل ، درآمد زمانی شناسایی می گردد که دو شرط زیر برقرار باشد :
الف ) مبادله یا داد و ستدی صورت گرفته باشد .
ب ) فرایند کسب سود ، کامل شده باشد.
تکمیل فرایند کسب سود شامل تکمیل فروش یا انجام خدمات ، انتقال مالکیت از فروشنده به خریدار ، دریافت وجه نقد و یا اطمینان از دریافت وجه د رآینده است . اگر چه درامد عبارت است از افزایش نا خالص در داراییها یا کاهش ناخالص در بدهیها ، که طبق اصول پذیرفته شده حسابداری  (نرم افزار حسابداری تحت وب )شناسایی و اندازه گیری می شود.

در آمد ممکن است از راههای مختلفی تحصیل گردد ولی در هر حال ارزش آن برابر ارزش بازار منابع مصرف شده یا خدمات انجام شده می باشد . اصل تحقق درآمد ملزم می نماید که هر گونه تخفیف ، باید به عنوان تعديل در مبلغ درآمد تحصیل شده منظور گردد . به عنوان مثال ، چنانچه به منظور تسهیل فروش و بازاریابی ، یا به هر دلیل دیگر ، تخفیفاتی برای خریداران منظور گردد ، مبلغ تخفیفات باید از فروش ناخالص کسر گردد تا در آمد فروش بنحو صحیح اندازه گیری شود.

طبق اصل تحقق درآمد در نرم افزار بنکداری ، درآمد ناشی از فروش کالا باید در زمان فروش و مطابق (( روش فروش )) شناسایی گردد . زیرا در تاریخ فروش ، فرایند کسب سود ، کامل می گردد . شرایط تکمیل فرایند کسب سود ، شامل دریافت نقد یا اطمینان از دریافت آن در آینده و تعیین هزینه های مرتبط با فروش به طور قابل اطمینان می باشد . شرط اول ( دریافت یا اطمینان از دریافت در آینده )، مبنایی برای شناسایی منافع آتی مبادلات را فراهم می آورد و شرط دوم ( تعیین دقیق هزینه های مرتبط با درآمد ) ، میزان درآمد قابل شناسایی را مشخص می سازد.

طبق اصل تحقق درآمد ، درآمد ناشی از خدمات بر اساس میزان انجام خدمات شناسایی می گردد . زیرا میزان انجام خدمات ، مبنایی جهت تشخیص تکمیل فرایند کسب سود است . در پاره ای از اوقات ممکن است بعضا در آمد ، بدون در نظر گرفتن اصل تحقق درآمد شناسایی و به حساب گرفته شود. مثلا در قراردادهای پیمانی و حسابداری شرکت های پیمانکاری ، درآمد ممکن است همزمان با پیشرفت کار شناسایی گردد . این طریق شناسایی در آمد که استثناء از قاعده کلی تحقق درآمد است به (( روش درصد پیشرفت کار )) مرسوم می باشد. علاوه بر این، در موارد دیگر نظیر تولید برخی فلزات گرانبها یا محصولات کشاورزی که بازار تضمین شده برای آنها وجود دارد ، درآمد ممکن است پس از تولید و قبل از فروش شناسایی گردد . البته وجود قینت تضمین شده ، یعقین و اطمینان از فروش حتمی از جمله دلایلی است که در حمایت از استثناء از اصل تحقق درآمد ایراد می گردد . دریافت مشتریان نباید به عنوان درآمد دوره محسوب گردد . زیرا فرایند کسب سود در مورد اینمطابق اصل تحقق درآمد ، مبالغ پیش مبادله هنوز تکمیل نشده است .